O acceso á auga limpa é esencial para vivir e hai suficiente auga doce no planeta para abastecer a todos os seus habitantes. No entanto, o reparto actual non é o axeitado e a escaseza do líquido elemento afecta a máis do 40% da poboación mundial. Un problema sobre o que Nacións Unidas chama a atención no Obxectivo de Desenvolvemento Sostible número 6, de entre os 17 ODS fixados en 2015 polos Estados membros, co que avoga por "garantir a dispoñibilidade de auga e a súa xestión sustentable e o saneamento para todas as persoas". Unha reivindicación que sacamos á palestra coincidindo co Día Mundial do Urbanismo, que hoxe se conmemora en aras de concienciar sobre o impacto que o desenvolvemento dos territorios ten sobre a sociedade e o medio ambiente.
A planificación dos asentos humanos ha de ser contemplada desde unha perspectiva global e os servizos de subministro e saneamento son clave nestes plans a longo prazo. As administracións locais teñen moito que dicir na súa implementación no eido municipal, pero tamén noutras latitudes onde a seca agrava a pobreza e a desnutrición. Así o fan preto dun cento de concellos, coma o de Silleda, e mais as deputacións de Pontevedra, A Coruña e Lugo, participando no Fondo Galego de Cooperación e Solidariedade.
Entre os últimos proxectos da entidade, cómpre destacar o levado a cabo na vila mozambicana de Nhamayábue, onde a construción de dous pequenos sistemas de abastecemento de auga contribuirá a reducir as numerosas mortes que se viñan producindo polos ataques de hipopótamos e crocodilos cando as mulleres ían encher as garrafas no río Zambeze. O acceso a auga potable mingua tamén a incidencia de doenzas como a diarrea, que cada día provoca o falecemento de máis de 800 nenos e nenas menores de cinco anos. O Fondo Galego está cofinanciando ademais actuacións de ONGD galegas neste eido en Guinea-Bissau, con Asemblea de Cooperación pola Paz, e en Honduras, canda Enxeñería sen Fronteiras. Iniciativas todas elas que teñen en conta a participación da comunidade na xestión dos recursos hídricos.
Nicaragua, Perú, Cuba e, sobre todo, Cabo Verde, son outros dos países onde o Fondo Galego ten actuado a prol do abastecemento auga e o saneamento, mesmo coa dotación de baños e latrinas. Unha acción da que calquera concello galego pode participar uníndose a esta rede municipalista, tendo en conta ademais que, de aquí a 2030 a ONU propón no ODS 6 aumentar a cooperación internacional e o apoio a países en vías de desenvolvemento para a creación de programas de captación de auga, uso eficiente da mesma, desalinización ou depuración. A día de hoxe, máis do 80% das augas residuais resultantes da actividade humana vértense nos ríos ou no mar sen ningún tratamento e aproximadamente un 70% de toda a auga extraída dos cauces, lagoas e acuíferos se empregan para regar.
O Dereito Humano á auga e ao saneamento foi recoñecido pola Asemblea Xeral de Nacións Unidas en 2010, de xeito que "toda persoa ten dereito a dispoñer de auga suficiente, salubre, aceptable, accesible e asequible para o uso persoal e doméstico". Cada unha e cada un de nós, pero tamén cada administración, pode tomar medidas para realizar un consumo racional, evitar a contaminación e protexer os ecosistemas vinculados á auga. Un xeito de actuar con impacto na nosa contorna inmediata, pero que tamén pode telo máis alá.
Pilar Peón
Concelleira de Benestar, Igualdade, Xuventude, Ensino, Sanidade, Normalización Lingüística e Comunicación Social de Silleda
*Artigo de opinión publicado en Praza Pública con motivo do Día Internacional das Nenas